Sự kỳ diệu và công dụng của sữa mẹ đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Tạo hóa thật sự rất kỳ diệu, đôi khi không thể nghĩ rằng một em bé sinh ra đỏ hỏn, bé xíu nhưng chỉ bằng sữa mẹ mà vài tháng sau đã lớn phổng phao, bụ bẫm. Tất cả chúng ta đều không thể phủ nhận rằng công dụng của sữa mẹ đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ là thật sự rất tuyệt vời. Từ việc nó học cách thích nghi với nhu cầu của trẻ sơ sinh ở các thời điểm khác nhau đến chất lượng và khả năng tăng cường hệ miễn dịch của trẻ. Với trẻ sơ sinh, sữa mẹ là siêu thực phẩm trong tất cả các loại thực phẩm.

 

Xem thêm Sữa non tốt nhất dành cho trẻ sơ sinh Sữa non tốt nhất dành cho trẻ từ 1 đến 10 tuổi Lợi ích, công dụng tuyệt vời của sữa non đối với sức khỏe     Sữa non khác sữa công thức như thế nào

 

Dưới đây là những nghiên cứu khoa học về sự kỳ diệu của sữa mẹ. Hãy cùng PV Sữa non Natrumax Newborn “chất ma thuật” mà các bà mẹ đã dành cho con là gì nhé!

 

 

Sữa mẹ thay đổi tùy theo giới tính của trẻ

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng các bà mẹ bỉm sữa sản xuất sữa khác nhau dựa vào giới tính của đứa trẻ. Cụ thể, sữa được sản xuất cho bé gái có xu hướng ít chất béo và protein hơn so với sữa được tạo ra cho bé trai.

 

Nhưng điều thú vị hơn nữa là sữa mẹ sản xuất không chỉ thay đổi theo giới tính mà còn khác biệt dựa vào nền văn hóa nữa. Ví dụ như, một nghiên cứu năm 2012 được công bố trên tạp chí Nature, các bà mẹ nghèo khó ở Kenya đã sản xuất sữa cho bé gái nhiều chất béo và chất lượng cao hơn so với bé trai. Điều này khiến cho các nhà nghiên cứu đưa ra giả thuyết rằng, các bà mẹ nghĩ các bé gái sau khi lớn lên thông qua một cuộc hôn nhân sắp đặt có cơ hội giúp cho gia đình của mình sống tốt hơn.

 

Thành phần của sữa mẹ thay đổi theo độ tuổi của trẻ

Như bất kỳ người mẹ nào cũng có thể thấy, sữa non - sữa chứa nhiều chất dinh dưỡng nhất xuất hiện sau những ngày sinh đầu tiên sau đó sẽ mất dần và thay thế cho sữa mẹ thông thường. Và những thay đổi này cũng sẽ được tiếp tục khi trẻ dần lớn lên. Cụ thể, theo một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Pediatrics, hàm lượng chất béo và năng lượng trong sữa mẹ sản xuất cho trẻ trên 1 tuổi cao hơn so với trẻ dưới 1 tuổi.

 

 

Khi bé ốm, sữa mẹ sẽ thay đổi để cung cấp nhiều kháng thể hơn cho bé

Khi một em bé đang bú sữa mẹ bị cảm lạnh, nghiên cứu chỉ ra rằng hàm lượng bạch cầu trong sữa mẹ sẽ cao hơn. Thậm chí đáng kinh ngạc hơn khi có giả thuyết rằng, chỉ thông qua núm vú, em bé có thể truyền tín hiệu đến sữa mẹ về nhu cầu này để cơ thể mẹ tăng lượng kháng thể thích nghi với giai đoạn bị ốm của trẻ.

 

Có thể giúp các mẹ giảm cân

Cho con bú thường sẽ tiêu hao thể chất và năng lượng, góp phần làm giảm cân.

Cho con bú làm giảm tỷ lệ mắc một số bệnh nhất định

Các nghiên cứu cho thấy trẻ sơ sinh bú sữa mẹ lớn lên có tỷ lệ mắc hen suyễn và dị ứng thấp, và lý do có thể là do các axit béo chuỗi ngắn có trong sữa mẹ có khả năng truyền trực tiếp vào ruột kết của trẻ và giúp cho hệ miễn dịch của con mạnh mẽ hơn. Điều thú vị khác, nghiên cứu gần đây cho biết protein có trong sữa mẹ có khả năng chống lại ung thư.

 

 

 

Sữa mẹ được thiết kế đặc biệt giúp cho trẻ thông minh hơn

Một nghiên cứu mới cho thấy những đứa trẻ được nuôi bằng sữa mẹ ít nhất một năm sẽ trở nên thông minh khi trưởng thành và chúng cũng kiếm được nhiều tiền hơn.

 

Những phát hiện phù hợp với nhiều nghiên cứu khác cho thấy nuôi con bằng sữa mẹ giúp bộ não phát triển tốt. Nhưng nghiên cứu này được thực hiện theo một cách khác thường, theo dõi mọi người từ khi sinh ra cho đến khi họ 30 tuổi, để xem họ đã thích nghi như thế nào trong cuộc sống.

 

Tiến sĩ Bernardo Lessa Horta từ Đại học Liên bang Pelotas ở Brazil cho biết nuôi con bằng sữa mẹ không chỉ tốt cho trẻ sơ sinh mà còn cho xã hội nói chung.

“Nghiên cứu của chúng tôi cung cấp bằng chứng đầu tiên rằng việc cho con bú kéo dài không chỉ làm tăng trí thông minh cho đến khi ít nhất là 30 tuổi mà còn có tác động cả ở cấp độ cá nhân và xã hội bằng cách cải thiện trình độ học vấn và khả năng kiếm tiền”.

 

Nhóm nghiên cứu đã theo dõi gần 6.000 người sinh ra ở Pelotas, Brazil vào năm 1982. Những đứa trẻ này được theo dõi sau khi lớn lên và được kiểm tra trí thông minh cũng như được hỏi về thu nhập. Các nhà nghiên cứu cho biết, những đứa trẻ được bú mẹ trên 1 tuổi có IQ cao hơn, học cao hơn, thu nhập hàng tháng nhiều hơn so với những đứa trẻ chỉ được bú sữa mẹ dưới 1 tháng tuổi. Các kết quả phân tích cho thấy IQ tác động 72% đến thu nhập.

 

 

Học nói nhanh hơn

Hành động bú sữa giống như một chuyển động bằng miệng của em bé, giúp phát triển cơ mặt và miệng, từ đó răng và lưỡi cũng sẽ phát triển tốt hơn.

 

Cho con bú mẹ vào ban đêm giúp trẻ sơ sinh ngủ ngon hơn

Tin vui cho các bà mẹ có con dậy ăn vào ban đêm: sữa mẹ được sản xuất từ lúc chiều tối trở đi có lượng nucleotide kích thích giấc ngủ cao hơn sữa được sản xuất vào ban ngày. Phát hiện này đã khiến các nhà nghiên cứu khuyến khích các bà mẹ nên cho con bú đúng cữ đặc biệt trước giờ đi ngủ để trẻ có giấc ngủ sâu hơn vào ban đêm.

 

 

Tạo ra một sự kết nối tình cảm mật thiết giữa mẹ và bé

Đây là sự kết nối thiêng liêng từ ánh mắt đến cơ thể mà không gì có thể thay thế được. Theo như sinh lý học thì cơ thể người mẹ trong quá trình cho con bú sẽ sản xuất ra một loại hoocmon, giúp tăng khả năng kết nối tình cảm giữa mẹ và bé.

 

Tránh thai

Cho con bú sữa mẹ sẽ làm tăng tiết ra oxytocin, có tác dụng ức chế rụng trứng, giúp mẹ hạn chế khả năng đậu thai.

 

 

 

SỮA MẸ ĐƯỢC SẢN XUẤT NHƯ THẾ NÀO?

Mỗi núm vú có 15-20 tia sữa. Các tuyến montgomery và tuyến cực là các tuyến bã nhờn trên núm vú sản xuất dầu để bôi trơn nó. Dầu có đặc tính chống vi khuẩn giữ cho núm vú sạch và không bị nhiễm khuẩn. Người ta cũng tin rằng dầu cho ra một mùi thơm giúp em bé dễ dàng phát hiện núm vú mẹ.

 

Bạn có thể nhận thấy núm vú và quầng vú của bạn ngày càng lớn hơn trong khi mang thai và trong suốt quá trình cho con bú. Màu của quầng vú và núm vú cũng trở nên tối hơn. Chủ yếu là để bé dễ nhìn thấy núm vú hơn.

 

Cơ thể bắt đầu chuẩn bị cho việc sản xuất sữa ngay từ khi bạn thụ thai. Hormon buồng trứng ảnh hưởng đến kích thước và hình dạng vú. Buồng trứng sản xuất hormone progesterone và estrogen. Những hormone này có ảnh hưởng đáng kể đến kích thước và hoạt động của các thùy sữa. Khi bạn rụng trứng, estrogen tạo ra các nhánh mới của ống dẫn sữa, nó sẽ mang sữa từ thùy đến núm vú.

 

Progesterone làm tăng kích thước và số lượng thùy sữa để chuẩn bị cho việc sản xuất sữa. Hormone cũng làm tăng việc cung cấp máu cho vú. Tất cả điều này làm cũng giúp bạn cảm thấy ngực của mình đầy đặn hơn trong thời kỳ mang thai.

 

Sau khi sinh, có một loại hormone trong cơ của mẹ được tiết ra kể từ khi tử cung co lại và nhau thai được loại bỏ. Đó chính là hormone prolactin - được sản xuất bởi tuyến yên bên trong não, sẽ đảm nhận vai trò sản xuất sữa.
Trong khi prolactin kích thích các thùy sữa, hormone oxytocin chịu trách nhiệm đưa sữa từ thùy, qua ống dẫn để chảy ra núm vú.

 

 

Mẹ nên ăn uống như thế nào khi cho con bú?

Chế độ ăn uống của mẹ trong suốt thời kỳ cho con bú rất quan trọng vì có ảnh hưởng tới sức khỏe của cả mẹ lẫn con. Mẹ cần ăn uống đầy đủ, không nên kiêng khem, nhưng cũng nên hạn chế một số thực phẩm kích thích tiêu hóa như rượu, cà phê, thuốc lá, nước trà đặc, giấm, tiêu...

 

Trong thời gian cho con bú, mẹ cần phải ăn nhiều hơn bình thường, cho mình và cho con. Trong ba bữa ăn chính hằng ngày, mỗi bữa nên ăn thêm 1 bát cơm. Ăn thêm 1-2 bữa phụ như củ khoai, bắp ngô, trái chuối, bánh giò, quả trứng hay ly sữa. Ưu tiên các thực phẩm có nhiều canxi, phốt pho như sữa, thịt, cá, tôm, cua, rau xanh...(để giúp cho sự tạo xương của thai nhi) và có nhiều đạm, chất sắt như gan, thịt, cá, trứng, sữa, lạc, vừng, đậu đỗ... (để phòng thiếu máu).

 

Khi cho con bú, để đề phòng bệnh mù mắt do thiếu sinh tố A, hằng ngày, mẹ nên ăn các thực phẩm có nhiều đạm và giàu tiền sinh tố A. Đó là các loại rau màu xanh đậm và màu đỏ như rau ngót, rau muống, rau lang, xà lách, mùng tơi, rau dền; các loại quả chín có màu vàng cam như chuối, đu đủ, cam, xoài...

 

 

Khi nào nên tạm ngưng cho con bú

• Dùng các thuốc tâm thần hoặc thuốc chống co giật (barbiturate, diazepam) vì trẻ có thể bị lơ mơ hoặc hoạt động cơ bắp bị yếu đi.
• Uống một số thuốc kháng sinh như cloramphenicol, metronidazole, tetracyclin, ciprofloxacin...
• Nên theo dõi vàng da ở trẻ nếu mẹ sử dụng sulfonamide, cotrimoxazone, fansidar, dapsone... Mẹ không nên dùng những thuốc làm giảm tiết sữa như thuốc tránh thai có oestrogen, thuốc lợi niệu.

 

 

Vẫn cho bé bú và theo dõi khi bà mẹ dùng các loại thuốc sau với liều bình thường

• Thuốc giảm đau, hạ sốt như paracetamol (Acmol), acetyl salicylic acide (Aspirin), ibuprofen...
• Nhóm morphine, pethidinne...
• Thuốc kháng sinh: ampiciline, erythoromycine, cloxaciline, penicilline.
• Thuốc chống lao, chống phong.
• Thuốc chống sốt rét (trừ mefloquine).
• Thuốc chống nấm, tẩy giun sán.
• Thuốc trị hen, dị dứng như salbutamol, corticoide, kháng histamin...
• Thuốc trị bệnh cao huyết áp, tiểu đường.
• Các loại vitamin (đặc biệt không dùng vitamin A liều cao ở phụ nữ có thai), chất khoáng như sắt, iốt...

 

Nuôi con bằng sữa mẹ không phải là một hành trình dễ dàng. PV Sữa non Natrumax Newborn hy vọng bài viết sẽ đem lại nhiều độc lực, tiếp thêm sức mạnh cho những bà mẹ đang nuôi con bằng sữa mẹ. Ngay cả khi dù cố gắng hết sức mà bạn vẫn không thể có đủ sữa cho con thì hãy cứ tự tin rằng mình đã mang lại những điều tốt nhất cho con rồi.

 

---

 

 

 

PGS. TS. BS Nguyễn Thị Lâm - Phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia chia sẻ về sữa NATRUMAX